Khi nghe thấy Chim Tu Hú kêu cũng là lúc mùa hè về. Ở miền Bắc tiếng kêu của loài chim này cũng báo hiệu một mùa Vải nữa sắp đến. Loài chim này cũng xuất hiện nhiều trong thành ngữ dân gian với tiếng xấu.
Mục Lục
Chim Tu Hú có mấy loại
Tu Hú Việt Nam
Chim Tu Hú tên tiếng Anh là Asian koel. Danh pháp khoa học: Eudynamys scolopaceus.
Được tìm thấy nhiều ở Việt Nam. Tu hú trưởng thành có sải cánh 19–22 cm, đuôi khoảng 18–20 cm, chân cao 3,5 cm, mỏ 3 cm.
Tu Hú mỏ đen
Danh pháp khoa học Eudynamys melanorhynchus Đây là loài đặc hữu của rừng và rừng trên các đảo Sulawesi, Sula, Banggai, Togian và các đảo nhỏ khác gần đó. Loài này đặc trưng bở mỏ màu đen tuyền không giống mỏ màu xám như các loài Tu Hú khác.
Tu hú đuôi dài
Danh pháp khoa học Eudynamys taitensis. Loài này sinh sản ở New Zealand, và di cư đến các hòn đảo ở phía tây nam Thái Bình Dương vào mùa đông.
Tu hú đuôi dài có kích thước nhỏ hơn, tỉ lệ đuôi lớn hơn chiều dài cơ thể. Con đực và con cái đều có màu nâu đỏ rằn ri, dưới bụng màu trắng nổi bật hơn.
Đặc điểm của chim Tu Hú
Thức ăn
Lúc còn nhỏ chúng các loại sâu bướm, côn trùng, trứng và động vật có xương sống nhỏ lúc trưởng thành thì Tu Hú chủ yếu ăn cả trái cây.
Chim Tu Hú đẻ mấy trứng ?
Tú Hú mái thường chỉ đẻ 1 trứng vào tổ của vật chủ bị đẻ nhờ. Đôi khi là 2 trứng nhưng hiếm.
Trứng chim Tu Hú màu gì ?
Trứng của Tu Hú tương đương với trứng chim Cút . Trứng Tu Hú có màu từ màu vàng lục nhạt đến màu xanh lục xám, với các đốm và đốm màu nâu đỏ.
Trứng của Tu Hú có thời gian ấp ngắn hơn và nở trước khoảng 3 ngày và con non có thể đẩy trứng và con non vật chủ ra khỏi tổ nhưng cũng có khi chúng không làm như vậy. Tu Hú con có thể bắt chước tiếng kêu của chim con vật chủ.
Con Tu Hú làm gì để mang tiếng xấu
Tu Hú là loài chim sinh sản kí sinh. Chúng đẻ trứng trong tổ của nhiều loại chim như Quạ, Cưỡng, Sáo, chim Sâu, Chèo Bẻo.
Trứng của Tu Hú nở trước trứng của chủ tổ khoảng 3 ngày. Vì vậy những con Tu Hú non này có ưu thế cạnh tranh thức ăn với những con chim bị kí sinh. Đôi khi chúng đẩy trứng và chim non của chủ tổ ra khỏi tổ khi bị đói.
Kiểu sinh sản dị biệt này của Tu Hú khiến cho con người rất có ác cảm với loài chim này. Tuy nhiên để cân bằng thì tự nhiên đã tạo hóa cho một con vật có các khả năng đặc biệt.
Các loài chim Sáo, Cưỡng có thích nghi rất cao nên số lượng chúng lúc nào cũng vượt trội. Tự nhiên có cách này hay cách khác để cân bằng số lượng giữa các loài.
Cà Cưỡng nuôi con Tu Hú
Thế giới tự nhiên có hàng nghìn loài chim, nhưng không phải tổ chim nào Tu Hú cũng đến đẻ trứng. Chúng thường chọn tổ của những loài chim có kích thước, màu sắc tương đồng.
Vì vậy chim Cưỡng là loài bị Tu Hú đẻ nhờ nhiều nhất. Bởi về kích thước, thức ăn thì chim Cưỡng tương đồng.
Vào mùa sinh sản chim Tu Hú bố đánh lạc hướng chim Cưỡng để Tu Hú cái đẻ trứng vào tổ. Tu Hú con thường nở trước đẩy trứng và chim Cưỡng con ra khỏi tổ để không cạnh tranh thức ăn với mình. Chim Cưỡng nuôi dưỡng con của Tu Hú mà không hề hay biết mình đang nuôi chính kẻ thù đã giết con mình.
Trường hợp này ở trong văn học dân gian cũng đã nhắc nhở chúng ta phải có sự nhạy cảm để biết phân biệt thật giả, trắng đen. Phải biết tỉnh ngộ để không mãi bị lợi dụng từ đời này qua đời khác như loài Cưỡng.
Thông tin liên quan đến chim Tu Hú
Chim Tu Hú xuất hiện và kêu vào mùa nào ?
Tu Hú là loài chim di cư chúng thường đi tránh rét ở miền Nam vào mùa Đông và quay trở lại miền Bắc vào mùa hè. Nên cứ mỗi khi hè đến từ tháng 4 đến tháng 6 là loài chim này xuất hiện như để báo hiệu mùa hè.
Mùa vải thiều ở Bắc Giang sẽ kéo dài hơn một tháng. Bắt đầu từ giữa tháng 5 và sẽ kết thúc vào đầu tháng 7.
Vào thời điểm này Tu Hú xuất hiện để ăn vải. Nên tiếng Tu Hú kêu cũng báo hiệu mùa vải chín.
Chim Tu Hú sống ở đâu ?
Môi trường sống của Tu Hú ở những khu rừng thưa nhiều ánh sáng. Ở Việt Nam, chúng phân bổ chủ yếu ở các khu vực đồng bằng và trung du.
Mùa Đông ở miền Bắc rất ít khi gặp được loài này. Vì chúng thường bay về phương Nam tránh rét và quay trở lại vào mùa hè tầm tháng 5 – 6.
Trên thế giới Tu Hú châu Á phân bố ở Việt Nam, Lào, Thái Lan, Campuchia, Mã Lai và phía đông Nam Trung Quốc.
Thành ngữ nuôi con Tu Hú
Vì đặc tính chuyên đẻ nhờ và bắt loài chim khác phải nuôi con mình không những thế Tu hú con vừa tách vỏ trứng nở ra, lập tức gồng mình đẩy những quả trứng khác rơi xuống đất để vì thế trong dân gian có câu thành ngữ “ Nuôi con Tu Hú” được ví như câu “Nuôi ong tay áo”.
Câu thành ngữ dùng để mô tả việc nuôi dưỡng những kẻ phản phúc ông bà ta nhằm nhắc nhở con cháu phải luôn luôn cảnh giác với loại người có tâm địa gian xảo, tinh ranh.
Ý nghĩa của câu Quạ nuôi Tu Hú
Qụa và Tu Hú là 2 loài chim mang tiếng xấu trong dân gian. Qụa thường ăn xác chết là điềm báo của sự chết chóc, Tu Hú là loài chim độc ác và gian xảo đẻ trứng vào tổ loài chim khác sau đó giết chim con của loài khác để nuôi con mình.
Câu nói Qụa nuôi con Tu Hú mang ý nghĩa người chồng bị cắm sừng, Tu Hú đi gian díu với người khác có con rồi bắt chồng nuôi. Qụa là loài chim mang tiếng xấu nên ở đây cũng có thể hiểu là người chồng cũng không tốt đẹp gì.
Vai trò, tác dụng của Chim Tu Hú
Chúng có tập tính xua đuổi những loài chuột, sóc … tranh giành nguồn trái cây với chúng nên đôi khi chúng là động vật có ích bảo vệ vụ mùa.
Trong tự nhiên chúng có vai trò cần bằng hệ sinh thái. Những loài chim như Sáo, Cưỡng là những loài chiếm ưu thế trong tự nhiên vì thích nghi cao. Việc đẻ trứng nhờ là hình ảnh xấu nhưng trong tự nhiên chúng có vai trò làm giảm số lượng và cân bằng hệ sinh thái.
Phân biệt chim Tu Hú trống mái
Phân biệt Tu Hú trống mái rất dễ vì chúng có bộ lông khác nhau. Tu hú trống có bộ lông đen ánh xanh thẫm.
Tu Hú mái có bộ lông màu xám nhạt pha lẫn với những vệt đen nâu, dưới bụng màu sáng hơn và ít vệt nâu hơn.
Chim Tu Hú có nuôi được không ?
Chim Tu Hú ít khi được nuôi bởi ngoại hình và tiếng kêu của loài chim này không có gì đặc biệt. Tuy nhiên nếu chúng ta muốn nuôi cho vui thì loài này cũng không mang lại điều xui xẻo gì cho chúng ta.
Cách nuôi chim Tu Hú bổi
Chim mới bẫy về chưa thể ăn cám chim. Để chim tự ăn cám chúng ta phải tập cho chim ăn từ từ.
Đầu tiên chúng ta để cốc nước lớn trong lồng. Để mồi tươi: cào cào, dế, chuối, đu đủ, cam…Trùm áo lồng lại, để nơi yên tĩnh, nhớ là mở áo lồng hở tí để có ánh sáng cho chim thấy đường ăn.
Bạn để yên như vậy, khoảng 4 tiếng thăm một lần, để xem chim có ăn không.
Nếu chim không ăn, bạn nên kè (để lồng gần) chim thuộc hay chim mái để chú chim thấy đỡ sợ hơn và bắt chước chú chim kia mà ăn. Nếu không có chim để kè thì bạn phải bắt chú chim ra và nhét thức ăn.
Khi thấy chim đã ăn mồi trong lồng, đừng vội, bạn để yên như vậy một ngày cho chim đỡ hoảng, ngày hôm sau ta mới tiến hành tập chim ăn cám (có bạn cứ thể để một tuần mới bắt đầu tập chim ăn cám).
Sự tích nuôi con Tu Hú
Ngày xưa có hai nhà sư Năng Nhẫn và Bất Nhẫn. Hai người cùng cạo đầu xuất gia từ ngày còn trẻ và cùng tu ở một ngôi chùa hẻo lánh.
Sau một thời gian dài tu luyện thì bỗng một hôm, Năng Nhẫn được đức Phật độ cho thành chính quả. Bất Nhẫn thấy mình tu hành không kém gì bạn mà không được hưởng may mắn như bạn thì rất buồn bực.
Chàng đến trước tòa sen hết sức kêu nài với đức Phật, bày tỏ lòng chân thành tu đạo cùng mọi sự khổ hạnh đã trải qua của mình. Đức Phật bảo chàng: “Nhà ngươi chuyên tâm cầu đạo, lại là người trong sạch, thật đáng khen ngợi.
Nhưng tính tình nhà ngươi vẫn như con trâu chưa thuần, chưa thể đắc đạo được. Vậy hãy cố gắng tỏ rõ tấm lòng nhẫn nhục trong một cuộc khổ hạnh trường kỳ rồi sẽ theo bạn cũng chưa muộn”.
Bất Nhẫn nghe lời bèn lên núi chọn một gốc cây bắt chước người xưa ngồi xếp bằng tu theo lối trường định. Chàng cương quyết ngồi im lặng như thế mãi trong ba năm, dù có phải thế nào cũng không chịu dậy.
Và từ hôm đó, Bất Nhẫn như một vật vô tri vô giác. Những con sâu con kiến bò khắp mình chàng. Những con thú cà vào thân chàng. Những con chim ỉa phẹt lên đầu chàng. Chàng đều không hề bận tâm.
Chàng chỉ một mực tâm tâm niệm niệm nghĩa lý cao thâm của đạo Phật. Cứ như thế, trải qua hai mùa hè và sắp sửa qua một mùa hè thứ ba là kết liễu cuộc tu luyện.
Một hôm tự dưng có hai vợ chồng con chim chích ở đâu đến làm tổ ngay trong vành tai của Bất Nhẫn. Chàng cứ để yên, mặc chúng muốn làm gì thì làm. Chúng đi về tha rác lên đầu, lên mặt. Rồi chim mái đẻ trứng.
Rồi cả một thời kỳ hai vợ chồng thay phiên nhau ấp. Cho đến lúc trứng nở, những con chim non kêu léo nhéo suốt ngày. Nhưng Bất Nhẫn không lấy thế làm khó chịu.
Một hôm, lúc ấy chỉ còn mười ngày nữa thì Bất Nhẫn hết hạn ngồi dưới gốc cây. Hôm đó, đến lượt con chim vợ đi tìm thức ăn cho con.
Suốt một buổi chiều nó vẫn không kiếm được một chút gì. Mãi đến gần tối, lúc lượn qua một cái hồ, chim vợ mới thấy một con nhện đang giăng tơ trong một đóa hoa sen. Nhện nhác thấy chim liền ẩn mình vào giữa những cánh hoa làm cho chim mất công tìm mãi.
Không ngờ hoa sen vừa tắt ánh mặt trời đã cụp ngay cánh lại, nhốt chim vào trong. Chim cố công tìm lối chui ra nhưng những cánh hoa vây bọc dày quá đành chịu nằm lại đó. ở nhà, chim chồng hết bay đi kiếm vợ lại trở về.
Đàn con đói mồi nháo nhác suốt đêm. Mãi đến sáng mai, chờ lúc hoa nở, chim vợ mới thoát được bay về tổ. Một cuộc cãi lộn nổ ra bên tai Bất Nhẫn. Ghen vợ, chim chồng mắng nhiếc vợ hết lời.
Nhưng chim vợ vẫn hết sức bày tỏ nỗi lòng trinh bạch của mình. Cuộc đấu khẩu kéo dài suốt cả buổi sáng và có cơ chưa chấm dứt. Bất Nhẫn rất khó chịu. Thêm vào đó, đàn con khóc đói chíu chít điếc cả tai.
Nhè lúc vợ chồng chim cãi vã đến chỗ căng nhất, Bất Nhẫn bỏ tay lên tai giật cái tổ chim vứt mạnh xuống đất và nói: “Đồ khốn! Chỉ có mỗi một chuyện đó mà chúng mày làm điếc tai ông từ sáng đến giờ”.
Thế là công sức tu luyện của Bất Nhẫn sắp hoàn thành thốt nhiên vứt bỏ trong chốc lát. Nhưng Bất Nhẫn vẫn không nản chí. Trước tòa sen, chàng hứa sẽ kiếm cách tỏ rõ sự hối lỗi của mình.
Chàng tìm đến một khúc sông chảy xiết, tình nguyện làm người chèo đò đưa khách bộ hành quá giang mà không lấy tiền. Chàng quyết chở cho đến người thứ một trăm mới chịu nghỉ tay. Lần này Bất Nhẫn tỏ ra một người rất nhẫn nại.
Tuy bến sông thường vắng khách, chàng vẫn không chịu bỏ dở công việc. Luôn trong hai năm chàng chở được chín mươi tám người mà không xảy ra việc gì. Một hôm vào khoảng giữa thu, nước sông tự nhiên tràn về chảy xiết hơn mọi ngày.
Trời bỗng đổ một trận mưa lớn. Giữa lúc đó có một người đàn bà dắt một em bé đòi qua sông. Hắn có vẻ là vợ một viên quan sở tại; chưa bước xuống thuyền đã dọa Bất Nhẫn:
Chú nhớ chèo cho vững nghe không. Che mui cho kín. Nếu để chúng ta mà ướt thì liệu chừng kẻo roi quắn đít đó. Nghe nói thế Bất Nhẫn đã hơi bực, nhưng chàng nín được và vẫn giữ vẻ mặt tươi cười đáp:
à và cậu đừng sợ gì cả. Tôi xin cố sức. Rồi chàng vận dụng hết tài nghệ để đưa hai mẹ con nhà nọ qua bên kia sông được vô sự. Lúc sắp lên bờ, người đàn bà bỗng kêu lên:
Ta quên khuấy đi mất. Có một gói hành lý bỏ quên ở quán bên kia. Vậy nhà ngươi chịu khó chèo sang lấy hộ. Bất Nhẫn nín lặng cắm cổ chèo qua sông giữa sóng gió. Mãi đến gần tối, chật vật lắm chàng mới đưa được gói hành lý sang cho người đàn bà. Nhưng khi soát lại gói, người đàn bà nọ lại kêu lên:
Thôi rồi! Còn một đôi giày của thằng bé bỏ ở gậm giường. Thế nào nhà ngươi cũng phải gắng sang lấy cho ta một lần nữa. Người đàn bà nói chưa dứt lời thì Bất Nhẫn đã chỉ tay vào mặt:
Cút đi! Ta có phải sinh ra để hầu hạ mẹ con nhà mày mãi đâu. Nhưng người đàn bà ấy vốn là đức Phật Quan âm hiện hình xuống thử lòng người đệ tử khổ tu đó, bấy giờ lại hiện nguyên hình và cất tiếng bảo chàng:
Nhà ngươi vẫn chưa thực tâm nhẫn nhục, như thế thì tu gì mà tu. Có tu hú! Bất Nhẫn thẹn quá đành cúi đầu nhận lỗi.
Phật bà Quan âm sau đó bắt Bất Nhẫn hóa thành một giống chim mà người đời sau quen gọi là chim tu hú. Họ bảo thứ chim đó vào khoảng cuối hè sang thu hay xuất hiện, đúng vào lúc xảy ra câu chuyện giữa Bất Nhẫn với Phật bà.
Lúc Bất Nhẫn gặp Phật Quan Âm là vào mùa vải chín, cho nên mỗi năm cứ đến mùa này người ta thấy giống chim tu hú xuất hiện, não nùng kêu: Tu hú